تفسیر نوین (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
نویسنده محمدتقی شریعتی
موضوع تفاسیر شیعه
زبان فارسی
تعداد جلد ۱

تفسیر نوین

کتاب «تفسیر نوین»، تألیف استاد محمدتقى شریعتى (م، ۱۳۶۶ ش)، مشتمل بر تفسیر سوره‌های جزء سی‌ام قرآن کریم به زبان فارسی است. این کتاب حاصل جلسات تفسیری مرحوم شریعتی در محل کانون نشر حقایق اسلامی در مشهد است.

مؤلف

محمدتقی شریعتی (۱۲۸۶- ۱۳۶۶ ش) از مصلحان و نوگرایان اسلامی در ایران معاصر و از شاگردان میرزا حسین فقیه سبزواری و شیخ هاشم قزوینى بود. تأسیس «کانون نشر حقایق اسلامی» یکی از اقدامات استاد شریعتی است که با هدف گسترش روح مترقی اسلام و مقابله با فعالیت‌های حزب توده و دیگر افکار انحرافی بنیان گذارده شده بود.

علاوه بر «تفسیر نوین»، خلافت و ولایت از نظر قرآن و سنت، اصول عقاید و اخلاق شریعتی، امامت در نهج البلاغه، تعلیمات دینی، وحی و نبوت در پرتو قرآن، فایده و لزوم دین، از دیگر آثار مشهور اوست.

روش تفسیر

محمدتقى شریعتى از پیشگامان تفسیرنگارى به شیوه عصرى در ایران به شمار مى رود. وى با انگیزه اصلاح طلبى فکرى و اجتماعى و دینى، به نوشتن «تفسیر نوین» پرداخت. او در این تفسیر، با زبان و بیانى رسا و شیوا سوره هاى کوتاه غالبا مکى آخرین جزء قرآن را در یک جلد شرح و تفسیر کرده است.

محمدتقی شریعتی در مقدمه «تفسیر نوین» مى گوید: “در این تفسیر منتهاى کوشش به عمل آمده است که براى عموم قابل استفاده باشد تا مردم مسلمان با مأنوس شدن به قرآن، به صلاح و تقوى نزدیک و از فساد و جنایت دور شوند. این است که حتى الامکان از طرح مطالب و مباحث مشکل و به کار بردن اصطلاحات علمى و فلسفى خوددارى شده و اگر ناگزیر از بحثى ادبى یا علمى بوده ایم، با حروفى غیر از حروف معمولى تفسیر، آنها را آورده ایم تا افراد ناوارد معطل و ناراحت نشوند”.

مرحوم شریعتی در برخی نوشته‌های خود آورده‌اند که «تفسیر نوین»، کلید فهم قرآن است. استفاده از منابع گسترده، بررسی ارتباط بین سوره‌ها، بررسی شأن نزول سوره‌ها، دقت در واژگان و لغات، تأکید بر آیات اعجاز علمی، طرح بحث‌های کلامی به زبان ساده و مسائل اخلاقی و اجتماعى و ... از جمله ویژگی‌های این تفسیر به شمار می‌رود.

منابع تفسیر

محمد تقی شریعتی در عین حال از تفاسیر قدیم غافل نیست و به امهات تفاسیر شیعه از جمله "مجمع البیان“ و "تبیان" نظر دارد. آراى آنها و نیز از تفاسیر عامه - بیشتر آراى فخر رازى - را هر جا که لازم دیده نقل و گاه نقد مى کند. از تفاسیر جدید نیز بیشتر به “تفسیر طنطاوى“ و “المیزان“ و نظریات محمد عبده در “تفسیر جزء عمّ“ نظر دارد.

منابع